Zespół Placówek Oświatowych w Lubieniu Kujawskim

Rozwijanie umiejętności dyskutowania. Wspomaganie ucznia w interioryzowaniu wartości i norm moralnych. 

Charakteryzowanie i kształtowanie postaw moralnych – w szczególności postawy szacunku wobec każdego człowieka. 

Rozwijanie umiejętności współdziałania. 

Rozwijanie umiejętności samodzielnego poszukiwania informacji, ich wartościowania oraz rzetelnego i odpowiedzialnego korzystania z wiedzy. 

Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów moralnych. 

Identyfikowanie i eliminowanie czynników ograniczających sprawczość 

Rozwijanie samoświadomości moralnej. 

Elementy etyki ogólnej. Uczeń: 

zna, rozumie i stosuje pojęcia niezbędne do opisu przeżyć i działań moralnych: 

posługuje się pojęciami niezbędnymi do charakterystyki działania w aspekcie jego moralnej oceny: decyzja, czyn, sprawczość, konflikt, problem, podmiot działania (autor, sprawca), adresat działania, intencja działania, motyw działania, treść działania, skutek (konsekwencja), okoliczności działania, 

rozpoznaje i nazywa wybrane emocje oraz uczucia: radość, smutek, strach, wstręt, zdziwienie, gniew, akceptacja, duma, miłość, nienawiść, przyjemność, przykrość, poczucie szczęścia, poczucie wstydu, poczucie winy, zazdrość, 

posługuje się nazwami emocji i uczuć do opisywania przeżyć własnych oraz przeżyć innych osób w kontekście różnych doświadczeń moralnych; wykorzystuje te pojęcia do charakteryzowania przeżyć, działań i postaw bohaterów powieści, opowiadań, filmów, spektakli teatralnych, gier komputerowych, 

zna i objaśnia podstawowe pojęcia związane z oceną moralną: dobro, zło, wartość, kryterium, zasada (norma, reguła), postawa, cnota, wada, obowiązek, sankcja, sumienie, wzór, autorytet, odpowiedzialność, prawo naturalne, prawo stanowione, godność, prawa człowieka, natura ludzka, prawda, szczęście, 

zna i posługuje się głównymi kategoriami deontycznymi: działania nakazane, zakazane, dozwolone, nadobowiązkowe (supererogacyjne), 

wykorzystuje pojęcia dyskursu etycznego do analizowania przeżyć, działań i postaw bohaterów powieści, opowiadań, filmów, spektakli teatralnych, gier komputerowych; 

wyjaśnia różnicę między dobrem (złem) moralnym a dobrem (złem) pozamoralnym; 

odróżnia wypowiedzi o faktach od wypowiedzi o wartościach i powinnościach; 

analizuje klasyczne pytanie etyczne: „Jak należy (dobrze) żyć?”; 

wyjaśnia różnice między dobrem godziwym, użytecznym i subiektywnie zadowalającym (przyjemnością) i podaje przykłady dóbr tego rodzaju; 

wyjaśnia różnice między wartością autoteliczną a instrumentalną oraz podaje przykłady wartości tego rodzaju; 

wyjaśnia różnice między etyką a moralnością oraz moralnością a obyczajowością, prawem i religią; 

wymienia główne czynniki ograniczające świadomość i dobrowolność ludzkich działań; 

wie, że racjonalna ocena moralna wymaga uświadomienia sobie kryterium, w świetle którego dokonuje się oceny moralnej; stosuje wybrane kryteria moralne do formułowania ocen moralnych; 

wyjaśnia, czym jest zasada (norma, reguła) moralna i podaje przykłady zasad (norm, reguł) moralnych; 

wyjaśnia genezę norm moralnych; 

wyjaśnia, na czym polega uniwersalny charakter norm moralnych (roszczenie do uniwersalności); 

wyjaśnia związek między dobrem (wartością), jakim jest życie, a normą moralną: „Nie należy zabijać”; wyjaśnia, co to znaczy, że życie jest dobrem fundamentalnym; 

wyjaśnia czym jest bioetyka; podaje przykłady problemów bioetycznych oraz przedstawia własne stanowisko w wybranych kwestiach bioetycznych (aborcja, eutanazja, inne). 

podaje przykłady okazywania szacunku wobec rodziców, nauczycieli, koleżanek i kolegów oraz innych ludzi – dorosłych i dzieci; 

uzasadnia, dlaczego należy okazywać szacunek innym osobom; 

okazuje szacunek innym osobom; 

wie, że w szczególny sposób należy okazywać szacunek i wyrozumiałość osobom starszym (seniorom), słabszym, potrzebującym pomocy; 

wyjaśnia, czym jest miłość; charakteryzuje różne rodzaje miłości; 

wyjaśnia, co to znaczy, że rodzina jest dobrem wspólnym: 

podaje przykłady działań będących realizacją dobra wspólnego rodziny, 

wie, że współcześnie funkcjonują różne modele małżeństwa i rodziny; 

wyjaśnia, co to znaczy, że klasa jest dobrem wspólnym: 

podaje przykłady działań będących realizacją dobra wspólnego klasy, 

angażuje się we wspólne działania realizowane przez koleżanki i kolegów z klasy, c) analizuje i formułuje ocenę moralną „ściągania”; 

wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym: 

podaje przykłady działań będących realizacją dobra wspólnego ojczyzny, 

wyjaśnia różnicę między patriotyzmem a szowinizmem, 

zna i omawia faktyczne (historyczne) przykłady postaw patriotycznych, 

podaje przykłady instytucji demokratycznych; wyjaśnia, dlaczego demokracja jest modelowym ustrojem politycznym, 

wyjaśnia, czym jest społeczeństwo obywatelskie, i podaje przykłady postaw obywatelskich; 

wie, że ludzie reprezentujący różne kultury mogą wyznawać różne wartości i przekonania moralne; wyjaśnia, czym jest wielokulturowość; 

wyjaśnia, czym jest „Powszechna Deklaracja Praw Człowieka”; rozważa wybrane zapisy tego dokumentu; 

identyfikuje podstawowe prawa człowieka; ma świadomość, że są miejsca na świecie, gdzie podstawowe prawa człowieka nie są respektowane; 

wie, że konflikty są jednym z elementów życia społecznego, potrafi rozwiązywać konflikty (np. w szkole, w domu) nie uciekając się do przemocy; 

rozpoznaje i charakteryzuje różne przejawy przemocy; wyjaśnia pojęcie cyberprzemocy; 

zna i wyjaśnia formułę zasady niekrzywdzenia oraz posługuje się tą zasadą do rozważania wybranych problemów moralnych; 

zna i wyjaśnia formułę zasady miłości osoby (bliźniego) oraz posługuje się tą zasadą do rozstrzygania wybranych problemów moralnych; 

zna i wyjaśnia formułę zasady sprawiedliwości oraz posługuje się tą zasadą do rozstrzygania wybranych problemów moralnych; 

wyjaśnia, na czym polega zasada fair play; 

zna i wyjaśnia formułę zasady solidarności oraz podaje przykłady działań solidarnych; 

wie, że kłamstwo – tak w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym – jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych przejawów zła moralnego; analizuje problem kłamstwa i formułuje ocenę moralną dotyczącą kłamstwa; 

objaśnia, czym jest szacunek, przyjaźń, życzliwość, altruizm, troska, bezinteresowność, wolontariat, koleżeństwo, wdzięczność, współczucie, empatia, zaufanie, nietykalność osobista, tolerancja, dobro wspólne, naród, pluralizm, współdziałanie, sprawiedliwość, praworządność, solidarność, patriotyzm, bohaterstwo, wolność polityczna. 

wyjaśnia, co to znaczy być osobą; objaśnia pojęcie godności człowieka; 

wie, że ze względu na swoją wartość – osobową godność – jest równie wartościowym człowiekiem jak inni ludzie; 

zna i rozwija swoje zalety, rozpoznaje i eliminuje swoje wady; 

zna swoje podstawowe prawa i obowiązki (ucznia, dziecka) oraz wypełnia własne obowiązki; 

wyjaśnia, dlaczego należy odnosić się z szacunkiem do własnego ciała; 

wyjaśnia, dlaczego seksualność jest wartością; wie, że akty seksualne podlegają moralnej ocenie; 

podaje przykłady działań, które są wyrazem troski o własne zdrowie i życie; 

analizuje problem stosowania środków psychoaktywnych i formułuje ocenę moralną dotyczącą tego typu działań; 

wyjaśnia czym jest sumienie i jaką pełni rolę w życiu człowieka; 

wyjaśnia ideę rozwoju moralnego i podaje przykłady działań egoistycznych, konformistycznych, altruistycznych. 

wyjaśnia, na czym polega autonomia człowieka, podaje przykłady działań i postaw autonomicznych i nieautonomicznych; 

wyjaśnia, na czym polega interioryzacja wartości i norm moralnych; 

objaśnia, czym jest sens życia, uczciwość, roztropność, umiarkowanie, męstwo, honor; prywatność, asertywność, prawdomówność. 

podaje przykłady ludzkich wytworów materialnych i niematerialnych oraz rozważa ich znaczenie w kontekście pytania o dobre życie; 

dba o przedmioty będące jego prywatną własnością, własnością innych oraz będące własnością publiczną; 

potrafi podzielić się z innymi tym, co jest jego własnością.